De blauwe koepels van de Costa Blanca

Als je net als ik regelmatig over de Costa Blanca dwaalt, is het je vast opgevallen: die charmante, witgepleisterde dorpjes met boven alles uit torenend… een knalblauwe koepel. Zo eentje waarvan je je afvraagt: wie heeft bedacht dat dat een goed idee was? En waarom zie je er hier zoveel van? Dus daarom: een verhaal over de blauwe koepels van de Costa Blanca.

De eerste keer dat ik er echt op lette, was in Altea. Ik stond op het kerkplein, net een café con leche besteld, toen het middaglicht op de glanzend blauwe tegels van de kerkkoepel viel. Het was alsof iemand een spotlight op de hemel had gezet. “De blauwe koepel van Altea” wordt-ie genoemd — maar eigenlijk is het net een soort heilige porseleinen theepot, al zal ik dat nooit hardop tegen een local zeggen.

Waar komen die blauwe koepels van de Costa Blanca vandaan?

Er is niet één rechtlijnige uitleg, maar er zijn twee hoofdtheorieën. De ene is praktisch, de andere poëtisch — dus laten we bij de poëzie beginnen. In veel mediterrane culturen wordt de kleur blauw gezien als bescherming tegen het kwaad. Het houdt kwade geesten buiten de deur, of in dit geval: buiten de kerk. Vandaar dat je in Marokko, Griekenland én Spanje blauwe daken en accenten ziet.

De meer technische verklaring is simpelweg: de zon. De geglazuurde blauwe dakpannen – tejas vidriadas azules – reflecteren het zonlicht op een manier die verkoelend werkt én zichtbaar is vanaf grote afstand. Een soort hemelse GPS avant la lettre. Vooral in de 18e en 19e eeuw, toen veel van deze kerken herbouwd of gerenoveerd werden, waren deze glanzende keramieken dakpannen een populaire manier om stijl en zichtbaarheid te combineren.

Moorse invloeden? Mwah. Maar toch ook weer wel.

Zijn deze koepels een overblijfsel van de Moren? Niet rechtstreeks. Maar net als met zoveel dingen in Spanje is het antwoord “nee, maar ook weer ja”. De liefde voor keramiek, het gebruik van geglazuurde tegels, en zelfs de voorkeur voor ronde, opvallende daken… dat alles is sterk beïnvloed door islamitische bouwstijlen, die eeuwenlang in deze regio dominant waren.

Je kunt het zien als een soort esthetische erfenis. Na de Reconquista – de herovering van Spanje op de Moren door christelijke koningen, zoals Jaume I – werden moskeeën omgebouwd tot kerken, en veel architecten hielden vast aan elementen die al werkten. Waarom iets veranderen als het mooi én functioneel is?

Waar moet je zijn voor de mooiste koepels?

Naast Altea, met haar iconische Iglesia de Nuestra Señora del Consuelo, vind je indrukwekkende blauwe koepels in onder andere:

• Jávea, bij de kerk van San Bartolomé

• Villajoyosa, verstopt in de oude binnenstad

• Orihuela, waar barok en blauw hand in hand gaan

• En zelfs in Benissa, met een iets meer bescheiden maar niet minder fotogenieke versie

De leukste? Die ontdek je vaak per ongeluk, als je net van plan was om alleen even een ijsje te halen.

Wat ik er zelf zo mooi aan vind?

Misschien is het het contrast. Dat intense blauw boven de witte muren, het geel van de sinaasappelbomen ernaast, het roze van de bougainville op het plein. Het zijn de kleuren van het Spaanse leven, gevangen in keramiek en kalk. En terwijl toeristen zich afvragen waar het strand is, zit ik met mijn notitieboekje op een muurtje tegenover weer zo’n blauwe bol en denk:
Het blijft grappig: een veldtocht om het christendom te herstellen, en eeuwen later staan diezelfde kerken te schitteren in glazuur en stijlkenmerken die rechtstreeks uit de Moorse erfenis lijken te komen.