Mañana, mañana: waarom het trage Spaanse leven niet lui is, maar cultureel bepaald

Toen ik net in Spanje woonde, dacht ik serieus dat mijn installateur overleden was. Niet omdat hij ziek was, maar omdat hij me drie keer had beloofd “mañana”, wat ik opvatte als: “morgen kom ik”. En daarna vier dagen spoorloos verdween. Geen belletje, geen appje, niks. Ik zag het al helemaal voor me: zijn familie rouwend, ik met bloemen op de stoep. Tot hij op dag vijf vrolijk binnenstapte met een halve chocokroket in de hand en nul gêne. “Tranquila, mujer,” zei hij. “Todo bien.”

En dat moment vergeet ik nooit. Want daar, tussen de chocokroket en zijn totaal ontspannen houding, leerde ik dat tijd in Spanje een andere vorm heeft.

Waarom mañana eigenlijk ‘misschien’ betekent

In de Nederlandse cultuur is tijd strak. Agenda’s, schema’s, afspraken van kwart over tot vijf over half. Maar in Spanje? Tijd is… vloeiend. Flexibel. Een suggestie, meer dan een belofte. Zoals wij weleens zeggen: “Ik zal kijken wat ik voor je kan doen”. Het beroemde “mañana, mañana” — letterlijk “morgen, morgen” — betekent dan ook zelden echt “morgen”. Het betekent: “niet nu”. Of: “wanneer het uitkomt”. Of: “ik beloof niets, maar je ziet me vanzelf weer verschijnen.”

In veel Spaanse regio’s is dit geen luiheid, maar een cultureel bepaalde manier van leven waarin relaties, spontaniteit en gemoedsrust vaak zwaarder wegen dan punctualiteit.

Historisch gegroeid en klimaatgedreven

Het trage ritme is deels praktisch. In de heetste uren van de dag werk je hier niet, je rust. Niet voor niets is de siësta — al raakt die in steden in onbruik — cultureel diepgeworteld.
Daarom start het leven laat, gaan winkels dicht tussen 14:00 en 17:00, en begint het diner pas als de zon onder is. Je plant geen dag vol afspraken, want de dag zelf is onvoorspelbaar. En wat je vandaag niet haalt, doe je mañana.

Een bekende Spaanse uitdrukking luidt: “No pasa nada.” Letterlijk: “er gebeurt niets”, maar cultureel: het is goed zo, maak je niet druk.
In de Spaanse mentaliteit draait het minder om efficiëntie en meer om harmonie. Tijd wordt gezien als iets wat je met mensen deelt, niet als iets wat je beheert. Een vriend op straat tegenkomen kan betekenen dat je twintig minuten te laat komt voor je afspraak — maar het sociale moment heeft voorrang.

Over hoe laat het leven hier begint en eindigt, valt trouwens nóg iets te zeggen. Spanje leeft namelijk al decennialang in een tijdzone die eigenlijk niet klopt — en dat heeft invloed op het hele dagritme. Elena schreef daar deze week meer over in haar artikel over slapen, zomertijd en het Spaanse bioritme.

Wat het me geleerd heeft (en soms nog steeds kost)

Ik geef toe: ik heb mezelf regelmatig gek gemaakt. Omdat de monteur niet kwam. Of de bus. Of het pakketje. Omdat niemand iets bevestigt. Omdat zelfs de tandarts een kwartier ‘marge’ neemt.

Maar als ik eerlijk ben, heeft het me ook veranderd. Ik kijk minder op de klok. Ik plan minder vol. Ik begrijp dat leven niet altijd in rechte lijnen loopt, maar in slingerpaden waar je af en toe gewoon even stil moet staan.

En ja, soms word ik nog steeds gek van het wachten. Maar dan denk ik terug aan die installateur met zijn chocokroket. En dan weet ik: hij had gelijk.

Tranquila. Todo bien.